На свете много чудес, но люди, вечно занятые чем-то, обычно не замечают их или не верят в волшебство. Если же случается что-либо сверхъестественное, находят этому рациональное объяснение и успокаиваются. Тем временем прелесть жизни – в умении удивляться, восхищаться, радоваться, видеть прекрасное.
Развить в себе эти способности может помочь книга. Например, – недавно вышедший в Чувашском книжном издательстве сборник рассказов Андрея Растворцева «Шурă караппăл» (Белый кречет). Перевел произведения писателя с русского на чувашский язык Галина Матвеева. Редактор – Ольга Иванова, художник – Ирина Калентьева. Тираж новинки – 1000 экземпляров. Издание адресовано детям старшего школьного возраста, но оно будет интересно и взрослым.
В книгу «Шурă караппăл» вошли рассказы, приправленные щепоткой юмора, каплей мистики и волшебства, цепляющие правдой жизни и подкупающие мудростью. Автор, геодезист по профессии и писатель по призванию, любит жизнь во всех ее проявлениях, знает и чувствует природу. Его герои симпатичны нам своей простотой и душевностью, искренностью чувств и порывов.
Произведения приводят к необычным наблюдениям-выводам:
• «Арçури виçĕ хут тав туни сунарçа хăйне çеç мар, унăн ачисемпе мăнукĕсене те ăнăçу кÿрет теççĕ». /Да-а-а, три спасибо лешего – это вечная удача в деле охотничьем не только тому, кому они сказаны, но и сыновьям его и внукам./ («Виçĕ хут тав» /Три спасибо/.)
• «Тав тăвасси йăлара çук иккен кунта (тайгара. – Авт.), хăвна тĕкĕнмен – çитет сана, çавăнпа çырлах». /Да, спасибо здесь не говорят – не тронула и то ладно./ («Аманнă çÿлевĕç» /Рысь/.)
• «Вăрмана кукăль чиксе кай. Арçури кăмăлне çавăрăн. Кукăльне пĕр-пĕр тунката çине хур та Арçурипе кăмăллăн калаçса ил…» /Возьми в лес пирогов-то, там лешака и задобришь. На какой пень пару пирогов положи, поговори с лешаком ласково…/ («Ерофей кунĕ» /Ерофеев день/.)
• «Эп шутланă тăрăх, хăш-пĕр чухне ухмах тенĕ çынсем вĕсем ухмах та мар. Хăйсене ăсла хуракан айвансем вара, чăнах та, ухмах». /Только иногда мне кажется, что не те дураки, коих дураками-то кличут, а те, что рядом с ними умных из себя корчат./ («Айванкка» /Дурачок/.)
В рассказах Андрея Растворцева можно почерпнуть многое: уроки верности и дружбы, веру в лучшее, мудрое отношение к происходящим событиям, гармонию с окружающими и собой, бережное отношение к природе… Мистическое переплетается с реальным, герои сталкиваются с необъяснимым и загадочным. И возникает вопрос – может, они водят нас за нос, или все это правда? Каждый читатель должен найти ответ самостоятельно.
Говоря о книге, хочется поближе познакомить читателей и с автором. Андрей Васильевич публиковался в литературно-художественных журналах «Лик» и «Тăван Атăл» (Чебоксары), «Невский альманах» (Санкт-Петербург), «Дальний Восток» и «Родное Приамурье» (Хабаровск), «Литера» (Йошкар-Ола), «Великороссъ» (Лобня), «Юность», «Молодая гвардия», «Пограничник» (Москва), «Берега» (Калининград), в журнале для детей «Тетте» (Чебоксары), местной периодической печати. А. Растворцев – автор поэтических сборников «За тех, кто в поле», «Свободное плаванье», «От любви до любви», «Там хлебом пахнет дым», «Полет сквозь август», «Точка возврата»; сборника рассказов «Тринадцатое полнолуние»; книг для детей «Лунная дорога», «Хранители очага», «Домовёнок Фока и его друзья», «Новые приключения домовёнка Фоки его друзей».

Об авторе
Андрей Васильевич Растворцев родился 5 мая 1958 года в с. Гонжа Амурской области. В 1975 году закончил Селенгинскую среднюю школу № 1 (Бурятская АССР) и поступил в Ленинградский топографический техникум на курс «Инженерная геодезия». По окончании обучения работал: в Экспедиции № 301 («Союзмаркшейдертрест», Ленинград), Экспедиции № 124 (Предприятие № 18, Куйбышев), начальником полевой топографо-геодезической партии Экспедиции № 138 Средневолжского аэрогеодезического предприятия. Награжден знаками «Отличник геодезии и картографии СССР» и «Почетный геодезист».
В настоящее время проживает в Чебоксарах.
Член Союза писателей России с февраля 2015 года. Член редакционной коллегии литературно-художественного журнала «Берега» (Калининград), редактор издательского проекта «Ковдория».
Многократный лауреат и призер Международной серии литературных конкурсов «Большой финал» в номинациях малой прозы и поэзии, лауреат первой премии литературного конкурса, посвященного 70-летию Великой Победы (Фонд содействия гуманитарному сотрудничеству «Русское единство» – сетевой литературный журнал «Камертон»), призер литературного конкурса «За далью – даль» им. А.Т. Твардовского, дипломант Десятого международного Мультимедийного конкурса-фестиваля «Живое слово» (финалист конкурса СМИ в номинации «Живые истории», 2015).

Андрей Растворцевăн «Шурă караппăл» кĕнеки пичетленсе тухрĕ

Тĕнчере тĕлентермĕш пайтах, анчах эпир, кулленхи вак-тĕвек ĕçсене путнăскерсем, тем пирки те пăшăрханаканскерсем, чылай чухне вĕсене асăрхамастпăр. Е асамлăха ĕненме пăрахнипе йăлтах çапла пулмалла тенĕ пек йышăнатпăр. Пурнăç техĕмĕ вара тĕлĕнме, савăнма, хавхаланма, илеме курма пĕлнинче.
Ку пултарулăха аталантарма кĕнеке те пулăшма пултарать. Тĕслĕхрен, Чăваш кĕнеке издательствинче нумаях пулмасть кун çути курнă «Шурă караппăл». Унăн авторĕ – Андрей Растворцев прозаик тата поэт. Хайлавсене вырăсларан чăвашла Галина Матвеева куçарнă. Редакторĕ – Ольга Иванова, ÿнерçи – Ирина Калентьева. Кăларăм 1000 экземплярлă тиражпа пичетленнĕ. Калав пуххине аслă классенче вĕренекенсем валли кăларнă, анчах вăл çитĕннисемшĕн те кăсăклă пулĕ.
«Шурă караппăл» кĕнекене чăн пурнăçа сăнланă е асамлă вăйсемпе çыхăннă калавсем кĕнĕ. Чуна хускатмасăр пĕрне те вулама çук. Автор, геодезист профессине суйласа илнĕскер, çутçанталăка та, пурнăçа та лайăх пĕлни сисĕнсе тăрать. Халăхра çÿрекен халапсене чăн пурнăçпа çыхăнтарса хальхи вулакана кăсăклантаракан произведенисем ăсталать. Унăн геройĕсем – ахаль çынсем, анчах пуян чунлăскерсем, совеçе пăхăнса пурăнакансем тата пурнăçа юратаканскерсем. Çавăнпа илĕртеççĕ те вĕсем вулакана.
«Шăрттан» калава илер-ха. Пĕчĕкскер кăна хăй, çапах чĕрене мĕн тери хускатать… Ватă хĕрарăм кунĕпе шăрттан тăвассишĕн ăшталанать. Ĕçĕ чăрмавлă пулин те ăна юратса тăвать вăл, мĕншĕн тесен ывăлĕшĕн тăрăшать. «Сĕтеклĕ те тутлă шăрттан пулать. Ывăлĕн кăмăлне каятех», – вулатпăр хăпартланса, унпа пĕрле савăнса. Амăшĕн чунне ăнланма пулать. Вĕçĕнче вара сăмах чĕнейми пулса ларатпăр…
Чылай хайлава вуласа тухнă хыççăн темĕнле ăнланмалла мар туйăм ярса илет: чăн пулни-ши ку е юмах? Чăнлăхпа шухăшласа кăларнин чиккине палăртма питех те кăткăс. Автора ĕненес килет пек, мĕншĕн тесен пĕтĕмпех çыхăнуллă, пурнăçри пек. Нумайăшĕнче сăнар пулни-иртнине пĕрремĕш сăпатран каласа панипе те çыхăннă пулĕ ку. Çав хушăрах тĕлĕннипе пĕççе шарт çапмалли, иккĕленмелли те тем чухлех. «Пакет леçекен» калаври герой çĕр айĕнчен тутăхнă пăшал, чĕлĕм туртма шăмăран тунă трубка, сăран енчĕк тата тем те пĕр чакаласа кăларать ăнсăртран. Нумай-нумай çул каялла çак вырăнта хăрушă ĕç пулса иртни çеç паллă. Çĕрле вара каччă патне темле арçын, пулă тирĕнчен çĕленĕ балахон тăхăннăскер, пырать. Невельский капитанăн çынни, пакет леçекен тет вăл хăйне, хăйĕн япалисене тавăрса пама çине тăрсах ыйтать. Каччă тимлĕрех пăхать те: тутăхнă пăшал та чип-чиперех иккен. Мĕнле ăнланмалла куна? Вулакан хăй татса патăр.
Калавсем тĕлĕнмелле ĕненÿ-пĕтĕмлетÿ патне илсе пыраççĕ. Хăшне-пĕрне асăнса хăварас килет:
• «Арçури виçĕ хут тав туни сунарçа хăйне çеç мар, унăн ачисемпе мăнукĕсене те ăнăçу кÿрет теççĕ». («Виçĕ хут тав».)
• «Тав тăвасси йăлара çук иккен кунта (тайгара. – Авт.), хăвна тĕкĕнмен – çитет сана, çавăнпа çырлах». («Аманнă çÿлевĕç».)
• «Вăрмана кукăль чиксе кай. Арçури кăмăлне çавăрăн. Кукăльне пĕр-пĕр тунката çине хур та Арçурипе кăмăллăн калаçса ил…» («Ерофей кунĕ».)
• «Эп шутланă тăрăх, хăш-пĕр чухне ухмах тенĕ çынсем вĕсем ухмах та мар. Хăйсене ăсла хуракан айвансем вара, чăнах та, ухмах». («Айванкка».)
Чирлĕ ачасем валли сиплĕ курăк шырама кайса пачах расна саманара киле таврăнни, çураçнă хĕр шурлăхра каччăсене тĕп тăвас тесе ăшталанса çÿрени, йытă кушака кĕвĕçни, упа утаман йывăç чĕлпĕкне хускатса «юрласа» ларни, вăрманта ача тупăнни, çынсене ку тĕнчерен леш тĕнчене куçаракан Хура Кимĕç пулăçа илме килни… – тем те, тем те пур кунта. «Вăт çакăн пек истори. Ĕненетĕр-и, çук-и – сирĕн ирĕк», – шахвăртать çеç çыравçă. Вăл никама та хистемест, ÿкĕтлемест, хăйĕн тĕрĕслĕхне сурчăк сирпĕтсе ĕнентермест. Юлашки сăмахне кашнине хăйне калама сĕнет.
Кĕнеке çинчен калаçнă май вулакансене унăн авторĕпе те çывăхрах паллаштарас килет. Андрей Растворцева паян Раççейĕпех пĕлеççĕ. Унăн сăввисемпе калавĕсем тĕрлĕ хулара тухса тăракан журналсенче пичетленеççĕ, вĕсене пĕтĕм Раççейри конкурссенче пысăк хак параççĕ. Ачасем валли те, çитĕннисем валли те хайлать. Вăл – «За тех, кто в поле», «Свободное плаванье», «От любви до любви», «Там хлебом пахнет дым», «Полет сквозь август», «Точка возврата» поэзи сборникĕсен, «Тринадцатое полнолуние» калав пуххин, ачасем валли çырнă «Лунная дорога», «Хранители очага», «Домовёнок Фока и его друзья», «Новые приключения домовёнка Фоки его друзей» кĕнекесен авторĕ.
Ольга АВСТРИЙСКАЯ.

Кĕнеке авторĕ пирки
Андрей Васильевич Растворцев 1958 çулхи май уйăхĕн 5-мĕшĕнче Амур облаçĕнчи Гонжа салинче çуралнă. Вăтам шкул хыççăн Ленинградри топографи техникумĕнчен вĕренсе тухнă. 301-мĕш номерлĕ (Ленинградри «Союзмаркшейдертрест»), 124-мĕш номерлĕ (Куйбышеври 18-мĕш номерлĕ предприяти) Экспедицисенче ĕçленĕ. Вăтам Атăл аэрогеодези предприятийĕнче 138-мĕш номерлĕ Экспедицин уй-хир топографийĕпе геодези партийĕн пуçлăхĕ пулнă. А.В. Растворцева «СССР геодезипе картографи отличникĕ» тата «Хисеплĕ геодезист» паллăсемпе наградăланă. Хальхи вăхăтра Шупашкарта пурăнать.
2015 çултанпа Раççей Федерацийĕн Писательсен союзĕнче тăрать. «Берега» литературăпа ÿнер журналĕн (Калининград) редколлеги членĕ, «Ковдория» издательство проекчĕн редакторĕ. Хайлавĕсем «Лик», «Тăван Атăл», «Тетте» (Шупашкар), «Невский альманах» (Санкт-Петербург), «Дальний Восток», «Родное Приамурье» (Хабаровск), «Литера» (Йошкар-Ола), «Великороссъ» (Лобня), «Юность», «Молодая гвардия», «Пограничник» (Мускав), «Берега» (Калининград) журналсенче, Чăваш Енри хаçатсенче пичетленнĕ. Пĕтĕм тĕнчери «Большой финал» литература конкурсĕсен лауреачĕ тата призерĕ (2011, 2012, 2013, 2014), Аслă Çĕнтерÿ тунăранпа 70 çул çитнине халалланă литература конкурсĕн пĕрремĕш преми лауреачĕ, А.Т. Твардовский ячĕллĕ «За далью – даль» литература конкурсĕн призерĕ, Пĕтĕм тĕнчери «Живое слово» вуннăмĕш конкурс-фестиваль дипломанчĕ тата ытти пултарулăх конкурсĕн çĕнтерÿçи.

Куçаруçă пирки
Галина Алексеевна Антонова (Матвеева) 1957 çулхи февраль уйăхĕн 19-мĕшĕнче Вăрнар районĕнчи Аçăмçырми ялĕнче çуралнă. Вăтам шкул хыççăн Урал университетĕнчи журналистика факультетĕнчен вĕренсе тухнă. 1980‒2006 çулсенче «Коммунизм ялавĕ» («Хыпар»), «Хресчен сасси», «Советская Чувашия» хаçатсенче ĕçленĕ, 2007‒2013 çулсенче Чăваш кĕнеке издательствин тĕп редакторĕн çумĕ пулнă. 1983 çултанпа Раççей Федерацийĕн Журналистсен союзĕнче, 2019 çултанпа Раççей Федерацийĕн Писательсен союзĕнче тăрать.
Сăввисем «Пионер сасси», «Коммунизм ялавĕ», «Хресчен сасси» хаçатсенче, «Тăван Атăл», «Ялав», «Лик» журналсенче, коллективлă сборниксенче пичетленнĕ. Вăл – ачасемпе çамрăксем валли çырнă «Хамăркка», «Чăваш», «Его звали Чуваш», «Курак тăманĕ», «Мăшăр çунат» кĕнекесен авторĕ. Ача-пăча литературине чăвашла куçарнă, çав шутра Л. Кадкинăн «Детство на гору спешит. Çунатлă çунашка» сăвăсен пуххи, Д. Суслинăн «Юрăпи», «Димка ашшĕне шырать», «Хăрушă вăрттăнлăх», Ж. Яновскаян А.Н. Крылов академик çинчен çырнă «Карап ăсти», А. Линдгренăн «Лённебергăри Эмиль мыскарисем» кĕнекисем... Г. Матвеева – республикăри журналистсен Ç. Элкер ячĕллĕ, Вăрнар ентешлĕхĕн И. Ивник ячĕллĕ премийĕсен лауреачĕ, Чăваш Республикин культурăн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ, ачасемпе çамрăксем валли çырнă кĕнеке ал çырăвĕсен республикăри конкурсĕсен çĕнтерÿçи (2012, 2015, 2019).