Вышел в свет первый том «Чувашско-русского словаря»
Вышел в свет первый том «Чувашско-русского словаря»
В сохранении и развитии родного языка и культуры большую роль играют различные словари. Французский писатель Анатоль Франс называл словарь «Вселенной, уложенной в алфавитном порядке». В настоящее время наиболее востребованными являются двуязычные словари. «Значительным событием в чувашской и тюркской лексикографии явились русско-чувашский (1951, 19171) и чувашско-русский (1961, 1982, 1985) словари большого формата… – пишет в предисловии к новому изданию известный ученый, лингвист, доктор филологических наук М.И. Скворцов. – Назрела необходимость разработки и реализации программы по подготовке словарных пособий, которые обеспечили бы решение специальных задач научного исследования и практического использования чувашского языка».
На днях в Чувашском книжном издательстве увидел свет первый том нового двухтомного словаря М.И. Скворцова «Чӑвашла-вырӑсла словарь. Чувашско-русский словарь». Издание, как отмечает автор, «призван надлежащим образом представить… значительные изменения в жизни общества и их отражение в языке». В первый том вошло более 30 000 слов на буквы А–Р чувашского алфавита. Редакторы-лексикографы – Г.А. Дегтярёв, А.П. Долгова, И.П. Семёнова. Редакторы издательства – Н.В. Вечеркина, А.Г. Майорова. Напечатан по решению Ученого совета Чувашского государственного института гуманитарных наук.
В словарь впервые включена терминология сферы информационно-коммуникационных технологий, современных отраслей научного знания и актуальная в нынешних условиях церковно-религиозная лексика. Также особенностью этого издания является широкое применение толкования слов, объяснение их этимологии. В словник на общих основаниях включены некоторые собственные имена – названия государств, регионов России, другие географические объекты, небесные тела, а также наименования, связанные с религией и мифологией.
Словарь адресован широкому кругу пользователей, имеет как филологическое, так и общекультурное, социальное значение.
«Чăвашла-вырăсла словарĕн» пĕрремĕш томĕ кун çути курчĕ
Тăван чĕлхене тата культурăна упраса хăварас ĕçре словарьсен пĕлтерĕшĕ питĕ пысăк. Вĕсенче халăх тавра курăмĕ, аталанăвĕ, пурнăçĕ палăраççĕ. Икĕ чĕлхепе хатĕрленĕ сăмахсарсем уйрăмах кирлĕ. Чăваш тата тĕрĕк лексикографийĕнче тĕрлĕ çулсенче пичетленнĕ пысăк калăпăшлă вырăсла-чăвашла (1951, 1971), чăвашла-вырăсла (1961, 1982, 1985) словарьсем паянхи кун та алăран каймаççĕ. Анчах та пурнăç пĕр вырăнта тăмасть, çĕнĕлĕхпе пĕрле тĕрлĕ сăмахсем пурнăçа кĕреççĕ, халăхра аталанаççĕ. «Аслă çултисем астăваççĕ-тĕр: иртнĕ ĕмĕрĕн 80-мĕш çулĕсенче йĕркеллĕ чăваш çемйинче кашнинчех хулăн та ÿкерчĕклĕ кĕнеке – М.И. Скворцов редакциленĕ «Чăвашла-вырăсла словарь» – пурччĕ. Вăл пичетрен тухнăранпа халĕ ĕнтĕ хĕрĕх çул çитсе пырать. Çак вăхăтра çĕршывра, халăх кун-çулĕнче тĕрлĕ улшăну чылай пулса иртрĕ. Пач кĕтмен япаласем пурнăçа кĕчĕç, вĕр çĕнĕ пулăмсем палăрчĕç, урăх йышши хутшăнусем йĕркеленчĕç. Вĕсем пирĕн пуплеве те самаях улăштарчĕç. Чĕлхемĕр çĕнĕ сăмахсемпе, хальччен пулман пĕлтерĕшсемпе пуянланчĕ, кивелнĕ ятсем вара айккинелле сирĕлчĕç, манăçа туха пуçларĕç», – тесе палăртнă «Чăвашла-вырăсла словарь. Чувашско-русский словарь» çĕнĕ кăларăмăн «Умĕн каланинче».
Вăл нумаях пулмасть Чăваш кĕнеке издательствинче кун çути курчĕ, ăна хăй пурăннă чухне М.И. Скворцов (1933–2016) хатĕрленĕ, анчах пичетлеме ĕлкĕреймен. Словарь икĕ томран тăрать, хальлĕхе пĕрремĕш томĕ тухнă. Унта чăваш алфавитĕнчи А–Р сас паллисенчен пуçланакан 30 000 яхăн сăмах кĕнĕ. Ăслăлăх редакторĕсем – Г.А. Дегтярев, А.П. Долгова, И.П. Семенова, издательство редакторĕсем – Н.В. Вечеркина, А.Г. Майорова. Кăларăма Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн Ăслăлăх канашĕ йышăннипе пичетленĕ.
Ку словартье çĕнĕ термин чылай: информаципе коммуникаци, ăслăлăх пĕлĕвĕн хальхи отраслĕнче усă куракан сăмахсем, хальхи чиркÿ лексики вырăн тупнă. Кашни сăмаха ăнлантарнисĕр пуçне унăн этимологине те илсе панă. Сăмахран: «масмак (хĕрарăмсен тĕрĕллĕ пуç çыххи евĕр капăрлăхĕ) масмак (головное украшение женщин в виде вышитой повязки); сантал масмак ярко-красный масмак; масмак çых перевязать голову масмаком. Ар. (арабла) maznaka «ожерелье»; ошейник, шнурок для шляпы».
Çавăн пекех сăмахсарта тĕрлĕ патшалăх, Раççейри регионсен тата ытти географи объекчĕсен ячĕсене кĕртнĕ, мифологи терминĕсене тимлĕх уйăрнă.
В сохранении и развитии родного языка и культуры большую роль играют различные словари. Французский писатель Анатоль Франс называл словарь «Вселенной, уложенной в алфавитном порядке». В настоящее время наиболее востребованными являются двуязычные словари. «Значительным событием в чувашской и тюркской лексикографии явились русско-чувашский (1951, 19171) и чувашско-русский (1961, 1982, 1985) словари большого формата… – пишет в предисловии к новому изданию известный ученый, лингвист, доктор филологических наук М.И. Скворцов. – Назрела необходимость разработки и реализации программы по подготовке словарных пособий, которые обеспечили бы решение специальных задач научного исследования и практического использования чувашского языка».
На днях в Чувашском книжном издательстве увидел свет первый том нового двухтомного словаря М.И. Скворцова «Чӑвашла-вырӑсла словарь. Чувашско-русский словарь». Издание, как отмечает автор, «призван надлежащим образом представить… значительные изменения в жизни общества и их отражение в языке». В первый том вошло более 30 000 слов на буквы А–Р чувашского алфавита. Редакторы-лексикографы – Г.А. Дегтярёв, А.П. Долгова, И.П. Семёнова. Редакторы издательства – Н.В. Вечеркина, А.Г. Майорова. Напечатан по решению Ученого совета Чувашского государственного института гуманитарных наук.
В словарь впервые включена терминология сферы информационно-коммуникационных технологий, современных отраслей научного знания и актуальная в нынешних условиях церковно-религиозная лексика. Также особенностью этого издания является широкое применение толкования слов, объяснение их этимологии. В словник на общих основаниях включены некоторые собственные имена – названия государств, регионов России, другие географические объекты, небесные тела, а также наименования, связанные с религией и мифологией.
Словарь адресован широкому кругу пользователей, имеет как филологическое, так и общекультурное, социальное значение.
«Чăвашла-вырăсла словарĕн» пĕрремĕш томĕ кун çути курчĕ
Тăван чĕлхене тата культурăна упраса хăварас ĕçре словарьсен пĕлтерĕшĕ питĕ пысăк. Вĕсенче халăх тавра курăмĕ, аталанăвĕ, пурнăçĕ палăраççĕ. Икĕ чĕлхепе хатĕрленĕ сăмахсарсем уйрăмах кирлĕ. Чăваш тата тĕрĕк лексикографийĕнче тĕрлĕ çулсенче пичетленнĕ пысăк калăпăшлă вырăсла-чăвашла (1951, 1971), чăвашла-вырăсла (1961, 1982, 1985) словарьсем паянхи кун та алăран каймаççĕ. Анчах та пурнăç пĕр вырăнта тăмасть, çĕнĕлĕхпе пĕрле тĕрлĕ сăмахсем пурнăçа кĕреççĕ, халăхра аталанаççĕ. «Аслă çултисем астăваççĕ-тĕр: иртнĕ ĕмĕрĕн 80-мĕш çулĕсенче йĕркеллĕ чăваш çемйинче кашнинчех хулăн та ÿкерчĕклĕ кĕнеке – М.И. Скворцов редакциленĕ «Чăвашла-вырăсла словарь» – пурччĕ. Вăл пичетрен тухнăранпа халĕ ĕнтĕ хĕрĕх çул çитсе пырать. Çак вăхăтра çĕршывра, халăх кун-çулĕнче тĕрлĕ улшăну чылай пулса иртрĕ. Пач кĕтмен япаласем пурнăçа кĕчĕç, вĕр çĕнĕ пулăмсем палăрчĕç, урăх йышши хутшăнусем йĕркеленчĕç. Вĕсем пирĕн пуплеве те самаях улăштарчĕç. Чĕлхемĕр çĕнĕ сăмахсемпе, хальччен пулман пĕлтерĕшсемпе пуянланчĕ, кивелнĕ ятсем вара айккинелле сирĕлчĕç, манăçа туха пуçларĕç», – тесе палăртнă «Чăвашла-вырăсла словарь. Чувашско-русский словарь» çĕнĕ кăларăмăн «Умĕн каланинче».
Вăл нумаях пулмасть Чăваш кĕнеке издательствинче кун çути курчĕ, ăна хăй пурăннă чухне М.И. Скворцов (1933–2016) хатĕрленĕ, анчах пичетлеме ĕлкĕреймен. Словарь икĕ томран тăрать, хальлĕхе пĕрремĕш томĕ тухнă. Унта чăваш алфавитĕнчи А–Р сас паллисенчен пуçланакан 30 000 яхăн сăмах кĕнĕ. Ăслăлăх редакторĕсем – Г.А. Дегтярев, А.П. Долгова, И.П. Семенова, издательство редакторĕсем – Н.В. Вечеркина, А.Г. Майорова. Кăларăма Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн Ăслăлăх канашĕ йышăннипе пичетленĕ.
Ку словартье çĕнĕ термин чылай: информаципе коммуникаци, ăслăлăх пĕлĕвĕн хальхи отраслĕнче усă куракан сăмахсем, хальхи чиркÿ лексики вырăн тупнă. Кашни сăмаха ăнлантарнисĕр пуçне унăн этимологине те илсе панă. Сăмахран: «масмак (хĕрарăмсен тĕрĕллĕ пуç çыххи евĕр капăрлăхĕ) масмак (головное украшение женщин в виде вышитой повязки); сантал масмак ярко-красный масмак; масмак çых перевязать голову масмаком. Ар. (арабла) maznaka «ожерелье»; ошейник, шнурок для шляпы».
Çавăн пекех сăмахсарта тĕрлĕ патшалăх, Раççейри регионсен тата ытти географи объекчĕсен ячĕсене кĕртнĕ, мифологи терминĕсене тимлĕх уйăрнă.